Τι συμβαίνει σήμερα με τη διαχείριση των αστικών στερεών απορριμμάτων;
Στην Ελλάδα σήμερα, τα αστικά στερεά απορρίμματα καταλήγουν είτε σε ανεξέλεγκτες χωματερές είτε σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) σε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες, ενώ τα ποσοστά ανακύκλωσης (< 20%) είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη (50% κατά μέσο όρο).
Με το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που έφτιαξε η σημερινή κυβέρνηση (συνεχίζοντας την πολιτική που σχεδίασε η προηγούμενη), υιοθετείται μια πολιτική που στο όνομα του περιορισμού των απορριμμάτων που θάβονται, προκρίνει την καύση των απορριμμάτων, η οποία όμως δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα στο περιβάλλον και την υγεία των κατοίκων των ευρύτερων περιοχών γύρω από τα εργοστάσια καύσης. Η λεγόμενη «ενεργειακή αξιοποίηση» θα γίνεται είτε σε εργοστάσια που θα κατασκευαστούν γι αυτό το σκοπό από ιδιωτικές επιχειρήσεις, είτε σε υφιστάμενες ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως οι τσιμεντοβιομηχανίες. Για την παραγωγή του απορριμματογενούς καυσίμου προβλέπεται από το ΕΣΔΑ η κατασκευή 43 Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ), ορισμένες εκ των οποίων (όπως οι δύο στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, Μαυροράχη και Αγ. Αντώνιος) θα είναι φαραωνικών διαστάσεων και όλες, με την κατασκευή τους μέσω ΣΔΙΤ, θα παραδοθούν στο ιδιωτικό κεφάλαιο ως νέα πηγή κερδοφορίας του, στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης-εμπορευματοποίησης της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Είναι προφανές ότι το ενδιαφέρον των πολυεθνικών και εθνικών εταιρειών οφείλεται στο γεγονός ότι η διαχείριση των απορριμμάτων μπορεί να αποφέρει κέρδη. Κέρδη για τους επιχειρηματίες, τα οποία θα προκύψουν από τα επιπλέον οικονομικά βάρη που θα πληρώσουν οι πολίτες με τη μεγάλη αύξηση των τελών καθαριότητας και μάλιστα σε περίοδο οικονομικής κρίσης με τα εισοδήματα συνεχώς να μειώνονται και την ανεργία να αυξάνεται.
Ποιά είναι η καλύτερη μέθοδος διαχείρισης των απορριμμάτων;
Η σημερινή κατάσταση με τις χωματερές και τους ΧΥΤΑ, καθώς και η σχεδιαζόμενη με τα εργοστάσια καύσης – δήθεν «ενεργειακής αξιοποίησης» αποτελούν τις χειρότερες μεθόδους διαχείρισης απορριμμάτων από κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική άποψη.
Με βάση τα πορίσματα της επιστήμης παγκόσμια, υπάρχει μια ιεραρχία των μεθόδων διαχείρισης των απορριμμάτων, που αναδεικνύει τις λύσεις που ωφελούν τις τοπικές κοινωνίες, σύμφωνα με την οποία οι καλύτερες μέθοδοι κοινωνικά – οικονομικά - περιβαλλοντικά είναι με σειρά ιεράρχησης:
1) η πρόληψη-μείωση,
2) η επαναχρησιμοποίηση και
3) η ανακύκλωση - κομποστοποίηση.
Οι λύσεις αυτές είναι οι φθηνότερες, προστατεύουν το περιβάλλον, μπορούν να υλοποιηθούν από τις τοπικές κοινωνίες και τα οφέλη να τα καρπωθεί η κοινωνία και όχι οι κερδοσκόποι.
Γιατί λέμε ΟΧΙ στους ΧΥΤΑ και στις χωματερές;
· Επειδή ρυπαίνουν το έδαφος, τα νερά και τον αέρα και από εκεί οι ρύποι περνούν στα φυτά και τα γεωργικά προϊόντα, στα ζώα και στον άνθρωπο
· Επειδή έχουν αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις (απαξίωση γης, πτώση βιοτικού επιπέδου κλπ) για τους κατοίκους των γύρω περιοχών
· Επειδή τα οικονομικά και περιβαλλοντικά βάρη τα πληρώνουν οι πολίτες διαμέσου των δημοτικών τελών για τη διαχείριση των απορριμμάτων και των φόρων που αντιστοιχούν στο κόστος της περιβαλλοντικής βλάβης.
Γιατί λέμε ΟΧΙ στα εργοστάσια καύσης – ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων;
· Επειδή εκπέμπονται αέριοι ρύποι, μέταλλα, διοξίνες και φουράνια, (τοξικές ουσίες, που μπορούν να προκαλέσουν μεταλλάξεις, καρκινογενέσεις και τερατογενέσεις), καθώς και πολυαρωματικές ενώσεις (ουσίες καρκινογόνες και μεταλλαξιογόνες), μικροσωματίδια
· Επειδή η λειτουργία τους από ιδιωτική επιχείρηση είναι πάρα πολύ ακριβότερη από τη λύση της ανακύκλωσης από δημόσιο ή αυτοδιοικητικό ή άλλο φορέα της τοπικής κοινωνίας
· Επειδή οδηγεί σε οικονομικά βάρη που πληρώνουν οι πολίτες και σε κέρδη για την ιδιωτική επιχείρηση, που θα αναλάβει τη διαχείριση των απορριμμάτων, ενώ οι ιδιώτες που αναλαμβάνουν να διαχειριστούν τα σκουπίδια με αυτή τη μέθοδο θα αποκομίσουν μεγάλα κέρδη και θα τύχουν και σχετικών οικονομικών προνομίων, καθώς η καύση απορριμμάτων βαφτίζεται ως ΑΠΕ
· Επειδή σχεδιάζονται εργοστάσια, που για να λειτουργήσουν με το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος, θα εισάγουν απορρίμματα από το εξωτερικό, μετατρέποντας έτσι την Ελλάδα σε σκουπιδότοπο της Ευρώπης
· Επειδή για να πετύχουν τα εργοστάσια αυτά, πρέπει πρώτα να αποτύχουν οι πολιτικές μείωσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης των απορριμμάτων (αλλιώς δεν θα υπάρχει τίποτα για κάψιμο). Όσο αυτές οι μέθοδοι επιτυγχάνουν, τόσο δεν απομένει ικανοποιητική ποσότητα απορριμμάτων για καύση.
Γιατί εισάγεται η καύση των σκουπιδιών ειδικά στην τσιμεντοβιομηχανία;
· Για την τροφοδοσία των μεγάλων βιομηχανιών και ιδιαίτερα των τσιμεντοβιομηχανιών, με δωρεάν και επιδοτούμενο καύσιμο υλικό, για να μειωθεί το λειτουργικό κόστος τους για την παραγωγή ενέργειας και να μεγαλώσει το κέρδος τους
· Γιατί οι τσιμεντοβιομηχανίες θα αποζημιώνονται για τα σκουπίδια που θα καίνε και ακόμη θα κερδίζουν από τα δικαιώματα των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου με το πρόσχημα ότι θα περιορίζεται η εξάρτηση των ενεργοβόρων βιομηχανιών από ρυπογόνα συμβατικά καύσιμα
· Γιατί η τοξική τέφρα που κατακάθεται στον πυθμένα του αποτεφρωτήρα, επιβαρυμένη με βαρέα μέταλλα, θα εισάγεται στο τσιμέντο, το οποίο με τη σειρά του θα διοχετευτεί στην οδοποιία και στην οικοδομή, με αποτέλεσμα να εξοικονομούν μεγάλα χρηματικά ποσά από τη μη εφαρμογή ειδικών μεθόδων διαχείρισης της τοξικής στάχτης.
Αφού οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν εργοστάσια καύσης, γιατί όχι και η Ελλάδα;
Διότι η πραγματικότητα είναι ότι οι ευρωπαϊκές χώρες εγκαταλείπουν πλέον την καύση απορριμμάτων ως μια απαρχαιωμένη μέθοδο με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία.
Η Σουηδία, για παράδειγμα, που παρουσιάζει υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης, υποχρεώνεται να κάνει εισαγωγή σκουπιδιών από το εξωτερικό, προκειμένου να κρατήσει τα εργοστάσια καύσης ανοιχτά, γιατί δεν έχουν πλέον ικανοποιητικές ποσότητες σκουπιδιών να κάψουν, αλλά έχουν ρήτρες στα συμβόλαια με τις εταιρίες να τροφοδοτούν τα εργοστάσια με καθορισμένες ποσότητες σκουπιδιών! Είναι αυτό που κινδυνεύουμε να πάθουμε και στην Ελλάδα!
Στην Ιταλία, ακυρώθηκαν οι άδειες για 40 νέα εργοστάσια καύσης αποβλήτων, καθώς τα δικαστήρια της χώρας έκριναν την καύση επιζήμια για την υγεία και το περιβάλλον.
Η Δανία κλείνει όλες τις ρυπογόνες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των εγκαταστάσεων αποτέφρωσης αποβλήτων με συμπαραγωγή ενέργειας.
Η Πορτογαλία, που σήμερα καίει το 20% των σκουπιδιών της, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι δεν θα επενδύσει σε νέες μονάδες καύσης.
Πόσο απειλείται η Θεσσαλονίκη από τον υπάρχοντα σχεδιασμό για καύση απορριμμάτων;
Ο σχεδιασμός για τη Θεσσαλονίκη προβλέπει τη δημιουργία 2 ΜΕΑ, μια ανατολικά, στον Αγ. Αντώνιο Θέρμης, και μια δυτικά, στη Μαυροράχη Λαγκαδά, που θα δέχονται τα σύμμεικτα απορρίμματα όχι μόνο της Θεσσαλονίκης, αλλά και των περισσότερων νομών της περιφέρειας.
Οι ΜΕΑ στην πραγματικότητα θα επεξεργάζονται σύμμεικτα απορρίμματα και θα τα μετατρέπουν σε απορριμματογενές καύσιμο SRF-RDF (χαρτί-πλαστικό-ξύλα-υφάσματα κλπ). Ακόμη και τα οργανικά απόβλητα, αντί να γίνουν κομπόστ, θα μετατρέπονται σε μεγάλο μέρος κι αυτά σε καύσιμο.
Οι ΜΕΑ θα γίνουν και θα λειτουργούν με ΣΔΙΤ, ιδιωτικοποιώντας και εμπορευματοποιώντας πλήρως όλη την αλυσίδα της διαχείρισης των απορριμμάτων, με συμβάσεις παραχώρησης που θα ξεπερνούν τα 30 χρόνια και θα κοστίσουν εκατοντάδες εκατομμύρια. Για να έχουν κέρδη οι επιχειρηματίες που θα διαχειρίζονται αυτές τις μονάδες, υπογράφονται δεσμευτικά συμβόλαια με ρήτρες εις βάρος της τοπικής αυτοδιοίκησης και των πολιτών για διάστημα τουλάχιστον 20-30 ετών, για να παρέχονται από την αυτοδιοίκηση οι προσυμφωνημένες ποσότητες απορριμμάτων, πράγμα που θα παγιδεύσει όλο το εθνικό σύστημα διαχείρισης αποβλήτων. Αυτό, στις περισσότερες περιπτώσεις, οδηγεί στην ανάγκη εισαγωγής απορριμμάτων από άλλες χώρες και στην αύξηση των δημοτικών τελών (ήδη στην Ήπειρο αυξήθηκαν 50% τα δημοτικά τέλη εξ αιτίας ΜΕΑ με ΣΔΙΤ).
Το SRF/RDF που θα παράγεται, θα χρησιμοποιείται κατά ένα μέρος ως καύσιμο σε βιομηχανικές μονάδες στα δυτικά της πόλης (τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ και ΧΑΛΥΨ) και μεγάλες ποσότητες θα μεταφέρονται για καύση στα λιγνιτορυχεία της Κοζάνης, όπου σχεδιάζεται να καταλήγουν, μέσω της “ενεργειακής Εγνατίας”, απορριμματογενή καύσιμα από τις Περιφέρειες της Μακεδονίας, της Θράκης και της Θεσσαλίας.
Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο ότι η καύση εκατοντάδων χιλιάδων τόνων σκουπιδιών RDF-SRF κάθε χρόνο, μια διαδικασία κατά την οποία θα εκλύονται από 12,5 έως 21 εκατομμύρια κυβικά μέτρα απαερίων κάθε μέρα από ένα ή δύο εργοστάσια, τα οποία λειτουργούν μέσα σχεδόν στην πόλη, συνιστά μια τεράστια απειλή για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία όλης της περιοχής Θεσσαλονίκης.
Οι επιπτώσεις της καύσης απορριμμάτων αφορούν τόσο τους κατοίκους της Δυτικής Θεσσαλονίκης, των λαϊκών δηλαδή συνοικιών, που αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, καταδικασμένοι να ζουν σε ένα υποβαθμισμένο περιβάλλον, αλλά και ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης και τις περιοχές σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων έξω και γύρω από αυτήν. Οι αέριες μεταφορές ανθεκτικών ρύπων, όπως οι διοξίνες, τα φουράνια, αλλά και τα μικροσωματίδια έχουν τεράστια χιλιομετρική εμβέλεια.
Και όλη αυτή η επιβάρυνση θα έρθει να προστεθεί στην πόλη της Θεσσαλονίκης, που είναι ήδη μια από τις πιο επιβαρυμένες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κυρίως σε μικροσωματίδια, και προφανώς, δεν χρειάζεται επιπλέον πηγές ρύπανσης με καρκινογόνες ενώσεις. Υπάρχουν υπερβάσεις των θεσμοθετημένων ορίων εδώ και χρόνια στα επικίνδυνα μικροσωματίδια. Περίπου 1.000 πολίτες της Θεσσαλονίκης πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο, ένεκα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, με βάση διεθνώς αποδεκτούς αλγόριθμους του Π.Ο.Υ.
Αυτή η μελλοντική εικόνα για τη Θεσσαλονίκη είναι ήδη πραγματικότητα στον Βόλο, όπου συμβαίνει η πρώτη εφαρμογή της καύσης απορριμμάτων σε τσιμεντοβιομηχανία με δραματικές επιπτώσεις στην ατμοσφαιρική ρύπανση της πόλης, «ορατές δια γυμνού οφθαλμού» από τους κατοίκους. Εδώ και πάνω από 4 χρόνια οι κάτοικοι του Βόλου έρχονται αντιμέτωποι με τον καρκίνο από τις διοξίνες και τα φουράνια, που παράγονται από την καύση σκουπιδιών στην ΑΓΕΤ –Lafarge, σε απόσταση μόλις 200 μέτρα από τα πρώτα σπίτια της πόλης, κάνοντας ανυπόφορη την καθημερινότητα χιλιάδων κατοίκων, καταπατώντας το αυτονόητο δικαίωμα να αναπνέει κανείς καθαρό αέρα, καίγοντας σκουπίδια ντόπια, αλλά και εισαγόμενα από το εξωτερικό.
Γιατί λέμε ΝΑΙ στη μείωση, στην επαναχρησιμοποίηση και στην ανακύκλωση-κομποστοποίηση των απορριμμάτων;
· Επειδή αποφεύγεται μεγάλο μέρος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των απορριμμάτων
· Επειδή μειώνονται οι τιμές των προϊόντων, ένεκα αποφυγής περιττών εξόδων (πχ συσκευασίας) με όφελος για τους καταναλωτές
· Επειδή εξοικονομείται εισόδημα για τους πολίτες (τα επαναχρησιμοποιημένα προϊόντα είναι φθηνότερα)
· Επειδή εξοικονομούνται πόροι (πρώτες ύλες και ενέργεια)
· Επειδή αποφεύγεται μέρος των φόρων που αντιστοιχούν στο κόστος της περιβαλλοντικής βλάβης
· Επειδή δημιουργούνται περισσότερες νέες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο.
· Επειδή καμιά πολιτική διαχείρισης δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική όσο κυριαρχεί το παρόν κοινωνικό και παραγωγικό μοντέλο, με κυρίαρχο το κέρδος των καπιταλιστών
· Επειδή τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη μπορούν να κατανέμονται κοινωνικά δίκαια, εφόσον η διαχείριση δεν γίνεται από ιδιωτική επιχείρηση, αλλά από φορείς των τοπικών κοινωνιών.
ΟΧΙ στα εργοστάσια καύσης απορριμμάτων και στις χωματερές – ΧΥΤΑ
ΟΧΙ στις Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ)
ΝΑΙ στην αποκεντρωμένη, ανά Δήμο, διαχείριση με ενεργή συμμετοχή των πολιτών
ΝΑΙ στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων με δραστικό περιορισμό των συσκευασιών και ταυτόχρονη εξοικονόμηση φυσικών και ενεργειακών πόρων
ΝΑΙ στην επαναχρησιμοποίηση, διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση και κομποστοποίηση των απορριμμάτων.
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ Μ.Ε.Α. ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΟΥΘΕΝΑ!
Επιτροπή Αγώνα Θεσσαλονίκης Ενάντια στην Καύση Απορριμμάτων
